Jajko jest od wieków symbolem życia nie tylko dlatego, że jest zalążkiem nowego życia, ale także dlatego, że jest źródłem wielu cennych substancji odżywczych – swoistą „bombą odżywczą”. Pewnie dlatego jaja jako jeden z pierwszych produktów pochodzenia zwierzęcego zagościły na stałe w diecie człowieka.
Poza swoimi walorami dietetycznymi i pokarmowymi były bardzo łatwe do pozyskania w środowisku naturalnym. Około 4 000 lat p.n.e. w Indiach zapoczątkowano udomowienie dziko żyjącego przodka obecnej kury – kura bankiwę i od tego czasu jedzenie jaj było już planowane. Dzisiaj najczęściej na stołach pojawiają się jaja kurze, przepiórcze i strusie, ale jedzone są też perlicze, indycze, gęsie i kacze. W zasadzie każde ptasie jajo nadaje się do spożycia przez człowieka.
Jaja - ze względu na swoje wartości odżywcze - powinny być stałym składnikiem codziennych posiłków. Są produktem szczególnie pożądanym zwłaszcza w sytuacjach, gdy zalecane jest zwiększenie spożycia białka lub ograniczanie spożycia mięsa i przetworów w codziennej diecie. Jaj nie powinno więc zabraknąć w diecie wegetarian, dzieci, kobiet w ciąży, sportowców i rekonwalescentów.

W diecie bogatobiałkowej stosowanej w rekonwalescencji po zabiegach operacyjnych, po ciężkich oparzeniach, w chorobach z gorączką oraz przy ogólnym wyniszczeniu organizmu jaja zalecane są z uwagi na ich wzorcowy skład aminokwasowy oraz bardzo dobrą przyswajalność wszystkich zawartych tu składników.
W diecie redukującej masę ciała, potocznie zwanej odchudzającą, wykorzystuje się efekt zwiększania przez jaja poziomu cholecystokininy, która powoduje wolniejsze opróżnianie żołądka i stabilizację cukru we krwi, co w efekcie zwiększa uczucie sytości, a powoduje niechęć zjadania pożywienia wysokoenergetycznego.
U osób chorych na dnę moczanową podstawową zasadą jest znaczne ograniczenie mięsa i ryb w celu zmniejszenia spożycia puryn, co wiąże się niestety również ze zmniejszeniem ilości wysokowartościowego białka. Jaja natomiast są drugim, obok mleka, produktem wysokobiałkowym pochodzenia zwierzęcego, którego nie ma powodu ograniczać w przypadku dny moczanowej, ponieważ zawierają śladowe ilości związków purynowych.

Wzorcowe białko i bogactwo w żółtku
Żaden z naukowców nie doradzi ci, abyś całkowicie zrezygnował z jedzenia jaj, ponieważ zawierają one wszystkie niezbędne dla człowieka aminokwasy egzogenne (czyli takie, których organizm ludzki nie potrafi ich sam wyprodukować). Jajko to źródło pełnowartościowego białka, łatwo przyswajalnego przez organizm. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała białko jajka za wzorcowe. Wzbogacenie odchudzającej diety w białko jaja, przyczynia się do większej stabilizacji poziomu cukru we krwi, co powoduje utrzymywanie się uczucia sytości przez dłuższy czas. Oznacza to, że włączenie jaj do diety może wspomóc proces odchudzania, zapewniając jednocześnie dostarczenie organizmowi białek, które najlepiej wpływają na rozwój masy mięśniowej. Z kolei składnikiem żółtka jest lecytyna, składająca się w połowie z wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które z kolei odgrywają ważną rolę w powstawaniu związków działających przeciwzapalnie i przeciwzakrzepowo. Lecytyna pomaga nam w procesach przemiany materii, jest elementem składowym mózgu i tkanki nerwowej oraz błon komórkowych. Co więcej, stanowi barierę ochronną ścian żołądka oraz – uwaga – ogranicza odkładanie się cholesterolu w organizmie, a tym samym redukuje ryzyko związane z występowaniem chorób układu krążenia. Lecytyna opóźnia procesy starzenia, pełni funkcje ochronne wobec wątroby, wspomaga wykorzystanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz poprawia krążenie krwi. W żółtku jajka znajdują się też ważne dla zdrowia barwniki: ksantofil i luteina. Ta ostatnia, to silny antyutleniacz. Poprawia widzenie, a także chroni gałkę oczną przed szkodliwym promieniowaniem UVA i UVB oraz zapobiega zwyrodnieniu plamki żółtej. Według amerykańskich naukowców zawarta w jajku luteina i zeaksantyna mają właściwości obniżające ryzyko wystąpienia raka jelita grubego oraz chorób serca. Natomiast ksantofil zapobiega natomiast osadzaniu się złogów miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. Ponadto, żółtko jest także bogatym źródłem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach A i D, E i K, witamin z grupy B oraz minerałów (m.in.: fosforu, magnezu wapnia i żelaza). Dieta wzbogacona żółtkiem przeciwdziała krzywicy oraz osteoporozie, a także zapobiega niedokrwistości.

Podsumowując:

• Jaja stanowią znakomite źródło większości składników odżywczych.
• Są wyjątkowym uzupełnieniem diety w najlepiej przyswajalne białko, szczególnie dla rekonwalescentów o zwiększonym zapotrzebowaniu, dla odchudzających się, wegetarian, kobiet w ciąży i w przypadku dny moczanowej.
• Są jednym z niewielu źródeł pokarmowych witamin D, B12, luteiny, jodu i selenu.
• Jaja powinny być stałym składnikiem racjonalnej diety zdrowego człowieka, który może bez obaw spożywać jedno jajo dziennie (siedem do dziesięciu jaj tygodniowo).
• Ograniczenie spożycia jaja dotyczy jedynie osób chorych jednocześnie na cukrzycę i chorobę niedokrwienną serca oraz osób z alergią.